با انواع کلید مینیاتوری آشنا شوید

کلید مینیاتوری از جمله تجهیزات برق فشار ضعیف است که دست کم یکبار نام آن به گوش مان خورده و یا آن را دیده ایم. پایه خروجی این تجهیز به مصرف کنندگان شبکه برق می رسد. این تجهیز، متناسب با نوع مصرف کننده، دارای انواعی است که در این مقاله به آن خواهیم پرداخت.

انجام سوئیچینگ با استفاده از مداری بی متالی در رنج آمپری پایین، برای مدارات تکفاز و سه فاز استاندارد توسط کلید مینیاتوری انجام می شود. امکان قطع و وصل مکرر، قطع اتوماتیک و قطع در شرایط تعریف شده، همگی باعث شده تا این تجهیز متفاوت با فیوزهای ساده باشد. وظیفه کلید مینیاتوری، حفاظت از تجهیزات یا شبکه پایین دستی در مقابل جریان اضافه بار و خطای اتصال کوتاه است. عملکرد آن مغناطیسی حرارتی بوده و در دسته کلید های غیر قابل تنظیم (از نظر جریان نامی) قرار دارد.

این فیوز با استفاده از مکانیزم بی متال و سیم پیچ، حفاظت هایی که در بالا به آن اشاره شد را انجام می دهد. در زمان اضافه بار که تجهیز یا شبکه پایین دستی، جریان زیادی را از شبکه بالا دستی کلید می کشد؛ بخش بی متالی تحریک شده و به مرور تغییر شکل می دهد که خم شدن فلز بی متال در اثر حرارت، سبب قطع فیوز و محافظت از تجهیزات پایین دست کلید می شود.

تشخیص اتصال کوتاه نیز بر عهده سیم پیچ نشان داده شده در شکل بالا می باشد که دور کم و قطر زیاد می باشد. عبور جریان کوتاه از سیم پیچ ( که دارای جریان زیادی است)؛ سبب القای خاصیت مغناطیسی شده و در نتیجه کنتاکت فیوز عمل قطع را انجام می دهد.

جرقه گیر قطعه ای است که وظیفه آن جلوگیری از ایجاد جرقه های بزرگ، پر سرو صدا و گرمای زیاد ناشی از آنهاست که از صفحات فلزی موازی که در بین آنها عایق قرار می گیرد؛ تشکیل شده است. در نمونه های متفرقه و تقلبی به جای صفحه جرقه گیر از مکعب سربی، فلزی و سرامیکی استفاده می شود که موجب عمر کوتاه کلید و افزایش خطر آتش سوزی در زمان حادثه می شود.

ما می توانیم دسته بندی های مختلفی را برای کلید های مینیاتوری در نظر بگیریم اما باید به خاطر داشت که مشخص کردن هر کدام از آیتم های این دسته بندی ها سبب می شود تا ما بتوانیم به تجهیز درست و دقیق تری، متناسب با عملیات کاری خود دست یابیم و ضمن حفاظت از خود و تجهیزات، از بروز حادثه های بزرگ جلوگیری نماییم. بر همین اساس، کلید فیوز های مینیاتوری دارای دسته بندی های زیر هستند که انواع آنها را تشکیل می دهد:

1- انواع کلید مینیاتوری بر اساس تعداد فاز

2- انواع کلید مینیاتوری بر اساس تعداد پل

3- انواع کلید مینیاتوری بر اساس رنج ولتاژ

4- انواع کلید مینیاتوری بر اساس نوع جریان

5- انواع کلید مینیاتوری بر اساس دامنه جریان

6- انواع کلید مینیاتوری بر اساس دامنه قدرت قطع

7- انواع کلید مینیاتوری بر اساس منحنی کاری(تیپ کاری)

باتوجه به تقسیم بندی بالا، اکنون به معرفی جامع انواع کلید های مینیاتوری می پردازیم. شما همچنین می توانید با دیدن فیلم زیر به صورت خلاصه با انواع کلید های مینیاتوری آشنا شوید.

1- انواع فیوز مینیاتوری بر اساس تعداد فاز

به طور کلی شبکه برق فشار ضعیف یا تکفاز است یا سه فاز. آنچه در درجه اول اهمیت دارد این است که آیا ما میخواهیم بر روی نول هم عمل حفاظت را داشته باشیم یا خیر؟ بر همین اساس، کلید های مینیاتوری در چهار دسته از نظر تعداد فاز تقسیم بندی می شوند: تک فاز، دو فاز، سه فاز و چهار فاز که در مدل های دو فاز و چهارفاز می توانیم بر روی نول نیز حفاظت داشته باشیم. دو حالت خاص نیز داریم که در آنها حفاظتی بر روی نول وجود ندارد؛ اما نول نیز داخل کلید مینیاتوری می شود. تکفاز + نول و سه فاز + نول. مینیاتوری های تکفاز + نول در برخی برند ها دارای ابعادی مشابه مینیاتوری تک فاز و در برخی برند ها دارای ابعادی مشابه مینیاتوری دو فاز است.

2- انواع فیوز مینیاتوری بر اساس تعداد پل

نحوه دیگری از دسته بندی کلید های مینیاتوری که بسیار مشابه با دسته بندی قبلی است؛ دسته بندی بر روی تعداد پل ها است. بر همین اساس و مطابق با دسته بندی قبلی، آنها را تک پل تا چهارپل تقسیم بندی می کنند. مینیاتوری تک پل برای برق تک فاز یا برق تک فاز همراه با نول، مینیاتوری تک پل + نول برای برق تک فاز همراه با نول ( بدون حفاظت)، مینیاتوری دو پل برای برق تک فاز همراه با نول (با حفاظت)، مینیاتوری سه پل برای برق سه فاز، مینیاتوری سه پل+ نول برای برق سه فاز همراه با نول ( بدون حفاظت) و مینیاتوری چهار پل برای برق سه فاز همراه با نول ( با حفاظت) می باشد.

3- انواع کلید مینیاتوری بر اساس رنج ولتاژ

کلید های مینیاتوری برای استفاده دارای دامنه ولتاژی هستند، بر همین اساس هنگام خرید باید دقت داشت که کلید انتخابی بر اساس رنج ولتاژ شبکه مصرفی ما باشد. به طور کلی برای سیستم های تک فاز، رنج ولتاژی کلید های مینیاتوری بین 220 تا 250 ولت و برای سیستم های سه فاز رنج ولتاژی کلید های مینیاتوری بین 380 تا 440 ولت می باشد.

4- انواع فیوز مینیاتوری بر اساس نوع جریان

در برق با دو نوع جریان سر و کار داریم و بر همین اساس کلید های مینیاتوری نیز برای مصرف کننده های جریان مستقیم (DC) و مصرف کننده های جریان متناوب (AC) تولید می شوند. تفاوت اصلی کلید مینیاتوری DC و AC در این است که می توان از مینیاتوری های AC در مدارات DC استفاده برد اما امکان عکس آن وجود ندارد. البته توصیه ما این است که برای حفاظت بهتر در هر شبکه، از فیوز تولید شده برای همان شبکه استفاده شود. مینیاتوری های DC جهت استفاده در صنایع الکترونیک و مخابرات بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد.

5- انواع کلید مینیاتوری بر اساس دامنه جریان

کلید های مینیاتوری در تمامی برندها بر اساس استاندارد و چارچوب مشخصی تولید می شوند. در نتیجه، رنج جریان نیز در این کلید ها دارای استاندارد خاص به خود است. به عنوان مثال چنانچه مصرف کننده شما 12 آمپر برق مصرف می کند؛ ما کلید مینیاتوری 12 آمپری نداریم و نزدیک ترین رنج آمپری قابل استفاده برای این مصرف کننده، 16 آمپر می باشد که باید تهیه شود. بر همین اساس، انواع کلید های مینیاتوری بر اساس رنج جریانی به صورت 1، 2، 4، 6، 10، 16، 20، 25، 32، 40، 50، 63، 80، 100؛ 125 و 150 آمپر می باشد.

6- انواع کلید مینیاتوری بر اساس دامنه قدرت قطع

قدرت قطع یکی از عوامل مهم در بحث حفاظت در کلید های مینیاتوری است. هرچه میزان قدرت قطع در کلید مینیاتوری بالاتر باشد؛ احتمال آسیب دیدگی کلید در شرایط عملیاتی مانند جریان کشی یا اتصال کوتاه، کمتر می شود. قدرت قطع کلید نمایش توانایی کلید در قطع جریان اتصال کوتاه عبوری از مدار می باشد. کلید های مینیاتوری موجود در بازار دارای قدرت قطع در سه رنج هستند: 4.5، 6 و 10 کیلو آمپر. عموم کلید های مینیاتوری مصرفی در صنعت برق دارای قدرت قطع 6 کیلو آمپر هستند.

7- انواع فیوز مینیاتوری بر اساس منحنی کار(تیپ کاری)

هر کلید مینیاتوری متناسب با نوع خاصی از گروه مصرف کنندگان تولید می شود و منحنی کار میزان حساسیت کلید در زمان جریان کشی بیش از حد را مشخص می کند. هرچه میزان حساسیت بیشتر باشد؛ یعنی این کلید مینیاتوری برای کار حساس تری ساخته شده است. بر همین اساس تیپ های مختلف برای مصرف کنندگان مختلف ساخته شده است. در ادامه به معرفی تیپ ها می پردازیم:

الف) تیپ B یا تند کار

این تیپ مناسب مصارف روشنایی است و بر همین اساس به مینیاتوری روشنایی نیز معروف است. اعم مینیاتوری های نصب شده در داخل جعبه تقسیم ساختمان ها برای مصارف روشنایی نظیر لوسترها، مهتابی ها و پانل ها از این نمونه است. این کلید در صورتی که جریان اضافه بار بین 3 تا 5 برابر جریان نامی باشد؛ مدار را قطع می کند. کلید های مینیاتوری تیپ B عموماً در رنج جریانی 6 الی 32 آمپر در بازار ایران موجود هستند.

ب) تیپ C یا کند کار

این تیپ به تیپ عمومی یا موتوری نیز شهرت دارد. بزرگترین تفاوت کلید مینیاتوری تیپ B و C در این است که عملکرد تیپ C کندتر از تیپ B بوده و مناسب مصارف روشنایی نیست. این کلید در صورتی که جریان اضافه بار بین 5 تا 10 برابر جریان نامی باشد؛ مدار را قطع می کند. مینیاتوری های تیپ C در منازل برای محافظت از پریزها، کولر و مصارف این چنینی به کار می رود. رنج جریانی این تیپ از 1 الی 63 آمپر می باشد.

ج) کلید مینیاتوری تیپ D یا ترانسفورماتوری

مینیاتوری های تیپ D برای مصارف خاص صنعتی مانند ترانسفورماتورهای قدرت تولید می شوند. این تیپ کم مصرف بوده و در رنج جریانی 40 آمپر به بالا تولید می شود. چنانچه جریان اضافه بار بین 10 تا 20 برابر جریان نامی باشد؛ مدار را قطع می کند و با این وصف، بیشترین تاخیر را بین تمامی تیپ ها دارد.

د) کلید مینیاتوری تیپ K یا قدرت

حفاظت خاص در مدارات قدرت موتوری و ترانسفورماتوری بر عهده تیپ K می باشد. موجودی این دسته از کلید های مینیاتوری در بازار برق ایران کم است. حد جریان در این نوع کلید از تیپ های قبلی کمتر است و منحنی قطع این کلید بین تیپ B و C می باشد.

ه) کلید مینیاتوری تیپ Z یا تیپ بسیار حساس

این کلید دارای زمان قطع بسیار کمتری در مشابه با تمام تیپ های قبلی است. کاربرد آن بیشتر در صنایع الکترونیک، اتوماسیون (لینک دهی) و ابزار دقیق است. منحنی قطع آن به دلیل حساسیت بالا پایین تر از تیپ B می باشد. سرعت عمل بسیار بالا در زمان بروز خطا، شاخصه اصلی این کلید مینیاتوری است. این کلید نیز در دسته تجهیزات خاص در بازار برق قرار می گیرد و درنتیجه، موجودی آن بسیار کم است.

با در نظر گرفتن موارد بالا، اکنون می توان با اطمینان کامل از میان تمامی برند های معتبر موجود در بازار، کلید مینیاتوری مناسب کاربری خود را خریداری کنیم. کلید مینیاتوری از جمله تجهیزاتی است که نمونه تقلبی آن در بازار بسیار زیاد است. در نتیجه باید توجه داشت که ارزانی یا گرانی قیمت یک کلید مینیاتوری، ملاک مناسبی برای شناخت کیفیت آن نیست. یک کلید مینیاتوری از یک برند معتبر دستکم دارای 2 تا 5 سال ضمانت می باشد و در صورت خرابی باید تعویض شود و قابل تعمیر نمی باشد. شما می توانید برای خرید کلید مینیاتوری مناسب از بخش فروش کلید مینیاتوری و محافظ جان سایت برق و انرژی استفاده کنید و ضمن مقایسه قیمت ها، اطلاعات فنی کامل کلید ها را مطالعه کرده و اقدام به خرید نمایید. مجموعه برق و انرژی با شعار ” انرژی در دستان تو” در تلاش است تا مصرف کننده بتواند محصولات با کیفیت بازار برق ایران را با قیمتی مناسب تهیه کرده و در نهایت ایمنی استفاده نماید.