آموزش نصب تایمر به کنتاکتور

در مقاله قبلی به معرفی انواع تایمر و دسته‌بندی آنها پرداختیم. یکی از تجهیزاتی که به همراه تایمرها در صنعت مورداستفاده قرار می‌گیرد؛ کنتاکتور ها هستند. کنتاکتور ها نیز دارای دسته‌بندی مختلفی هستند که به‌تناسب پروژه و ظرفیت‌های آن به همراه تجهیزات جانبی مورداستفاده قرار می‌گیرند. ازجمله مواردی که بسیاری از علاقمندان و دانشجویان حوزه برق به دنبال آن هستند؛ امکان ارتباط بین تایمر و کنتاکتور و راه‌اندازی پروژه‌هایی است که نیازمند استفاده از این دو تجهیز است. از جمله پروژه‌هایی که توسط این دو تجهیز راه‌اندازی می‌شود می‌توان به مدار راه‌اندازی موتورها و الکتروموتورها، سیستم‌های روشنایی صنعتی، سیستم‌های برودتی و حرارتی، سیستم‌های آبیاری گلخانه‌های صنعتی، سیستم‌های نوار نقاله و… نام برد. این مقاله بیش از اینکه بار تئوری برای علاقه‌مندان داشته باشد؛ به بعد عملیاتی کار دقت کرده است و بر همین اساس از روی ویدیوها و نقشه‌های موجود به معرفی و بررسی سیستم‌های راه‌اندازی با استفاده از تایمر و کنتاکتور می‌پردازیم. با ما همراه باشید.

کنتاکتور چیست؟

کنتاکتور ازجمله تجهیزات برق صنعتی است که با استفاده از یک نیروی الکترومکانیکی، عمل قطع و وصل مدار را برای ما محقق می‌کند. به‌طور خلاصه، سیستم یک کنتاکتور متشکل از بخش قدرت و فرمان می‌باشد. بخش قدرت که بخش اصلی این تجهیز است؛ متشکل از یک سیم‌پیچ و هسته آهنی بوده که عامل اتصال پلاتین‌های قدرت کنتاکتور و درنهایت عبور جریان برق ورودی به سمت تجهیزات مصرفی پایین‌دست کنتاکتور است. با اعمال برق به پایه‌های بوبین؛ جریان الکترومغناطیس القا شده و باعث جذب هسته فلزی E شکل به داخل می‌شود. به‌محض اینکه هسته به داخل جذب می‌شود؛ پلاتین‌ها عمل کرده و خروجی کنتاکتور فعال می‌شود. در کنار المان‌های قدرت؛ بخش فرمان کنتاکتور قرارگرفته که معمولاً شامل 2 کنتاکت باز و بسته می‌باشد. از کنتاکت های کنتاکتور به‌منظور راه اندازی و هدایت مدار فرمان تابلو برق استفاده می‌کنیم. این بخش فقط به‌منظور کنترل و هدایت سیستم مورداستفاده قرار می‌گیرد و چون ابداً نمی‌تواند جریان‌های بالا را تحمل کند؛ نباید به عنوان عامل قدرت استفاده شود. به‌تناسب میزان جریان کشی بار؛ جریان کنتاکتور به‌منظور تحمل پلاتین‌های کنتاکتور مشخص می‌شود. برای کسب اطلاع بیشتر در خصوص کنتاکتور ها می‌توانید نگاهی به مقاله معرفی انواع کنتاکتور بی اندازید. در کنار این موارد؛ کنتاکتور ها ازجمله تجهیزاتی هستند که دارای تجهیزات جانبی قابل‌توجهی هستند. یکی از این تجهیزات؛ تایمر بادی یا تایمر پنوماتیکی (نیوماتیکی) می‌باشد

تایمر کنتاکتور چیست؟

همان‌گونه که در بالا اشاره شد؛ ازجمله تجهیزات جانبی کنتاکتور ها تایمر آن است. این تایمر از نوع پنوماتیکی بوده که اساس کار آن استفاده از جریان فشار هوا می‌باشد. محل نصب تایمر بادی بر روی کنتاکتور و دقیقاً بر روی شیار تعبیه‌شده بر روی قسمت متحرک آن است. قسمت متحرک در زمانی که بوبین برق‌دار می‌شود؛ جذب‌شده و قطعه مخصوص داخل تایمر فشار داده می‌شود. این عمل باعث می‌شود که هوای داخلی تایمر از طریق سوپاپ موجود در آن تخلیه گردد. زمانی که بوبین بدون برق شده، قسمت متحرک به وضعیت اول بازمی‌گردد؛ عمل بازدم در تایمر اتفاق می‌افتد. بر روی تایمر بادی کنتاکت های فرمان قرار دارند که این کنتاکت ها با تغییر وضعیت کنتاکتور و بر اساس عملکرد تایمر بادی تغییر وضعیت می‌دهند. این تغییر وضعیت وابسته به پیچ تنظیم موجود بر روی تایمر بادی است که عموماً از 0.5 تا 30 ثانیه می‌باشد. این پیچ میزان ورود یا خروج هوا در تایمر را تنظیم می‌کند. همچنین مدل این تایمر از نوع تأخیر در وصل یا  ON-Delay می‌باشد

آموزش نصب تایمر به کنتاکتور

برای نصب تایمر و کنتاکتور در مدار دو حالت وجود دارد. یک حالت استفاده از تایمر بادی و کنتاکتور در مدار و حالت دیگر استفاده از تایمرهای مختلف مانند تایمر ساعت یا تایمرهای عقربه‌ای با کنتاکتور است. آنچه عموماً بین تمامی مهندسین مرسوم و پر تکرار است؛ استفاده از تایمر و کنتاکتور به منظور راه اندازی مدار ستاره و مثلث است. در ادامه به طریقه نصب تایمر به کنتاکتور با استفاده از این دو روش می‌پردازیم:

الف) آموزش نصب تایمر بادی به کنتاکتور

مدار ستاره مثلث به‌منظور کاهش جریان اولیه راه‌اندازی در الکتروموتورها استفاده می‌شود. در این مدار از سه کنتاکتور با نام‌های اصلی، ستاره و مثلث به همراه یک تایمر برای مثال تایمر بادی استفاده می‌کنیم. در این روش ابتدا کنتاکتور ستاره واصلی وارد مدار شده و همزمان با آن تایمر شروع به کار می‌کند. دقت کنید که تایمر ما از نوع تأخیر در وصل است. پس از گذشت زمان موردنیاز؛ کنتاکتور ستاره توسط فرمان کنتاکت تایمر بادی خاموش و از مدار خارج‌شده و کنتاکتور مثلث جایگزین آن می‌شود. استفاده از تایمر بادی در این سیستم سبب خلاصه‌تر شدن مدار ما شده و برای الکتروموتورهایی با  توان کیلووات پایین بسیار مناسب است. شکل زیر به‌طور خلاصه و بسیار ساده نحوه بستن این مدار را برای شما به نمایش گذاشته است:

مطابق تصویر فوق :

a,b,f اتصالات سیم بندی

c تایمر پنوماتیک

e رله بی متال

d  آداپتور اتصال سیم

امروزه بجای تایمرهای بادی می‌توان تایمر الکترونیکی قابل اتصال بر روی کنتاکتور را جایگزین نمود. البته این تایمرها به‌صورت محدود توسط برخی برندها تولید و در بازار به فروش می‌رسند. از جمله معایب استفاده ازاین‌دست تایمرها، اشغال فضای موجود بر روی کنتاکتور است که اجازه نصب دیگر تجهیزات جانبی مانند کنتاکت کمکی قابل‌نصب از رو را نمی‌دهد.

ب) آموزش نصب تایمر عقربه ای به کنتاکتور

تایمر عقربه‌ای یا تایمر ساعتی که در بازار به تایمر تِبِن (theben) نیز شناخته می‌شود؛ یکی از پر مصرف‌ترین انواع تایمرها است که به‌واسطه آن مدار راه‌اندازی باقابلیت تأخیر را می‌سازند. روش نصب تایمر ساعتی نیز مشابه با روش قبلی ساده بوده و تنها باید در سیم بندی‌ها دقت داشت. شماتیک ترمینال‌های فرمان این تایمر بر روی آن رسم شده است. در این روش از کنتاکت بسته رله بی متال و کنتاکت باز تایمر استفاده می‌کنیم. چنانچه در مدار کنترل فاز نیز داشته باشیم؛ از کنتاکت باز خروجی آن نیز بهره می‌گیریم. این مدار مناسب سیستم‌های سردخانه صنعتی، گلخانه صنعتی و به‌طورکلی پروژه‌هایی است که در طی آن باید هرروز و در یک تایم مشخص‌شده؛ خروجی فعال و درنهایت غیر فعال شود.

مطابق شکل بالا، برق سه فاز وارد پلاتین‌های L1,L2,L3 کنتاکتور می‌شود. در زیر کنتاکتور یک بی‌متال نصب کردیم و خروجی آن شامل T1,T2,T3 به الکتروموتور متصل می‌شود. سه فاز هم درابتدای مدار، به کنترل فاز داده می‌شود. برای بخش فرمان از یک کلید مینیاتوری تک فاز استفاده می‌کنیم. ورودی کلید مینیاتوری را از یکی از سه فاز اصلی و خروجی آن را به کنتاکت رله محافظ ولتاژ می‌دهیم. خروجی رله محافظ ولتاژ به کنتاکت بسته بی متال داده می‌شود و خروجی کنتاکت بی متال به کنتاکت باز یک شستی گردان (3). خروجی شستی گردان به کنتاکت باز تایمر داده می‌شود (2). خروجی (1) تایمر به بوبین کنتاکتور (A1) داده می‌شود. حال تغذیه تایمر را با استفاده از یک سیم فاز و یک سیم نول به پایه‌های 7 و 8 می‌دهیم. درنهایت یک سیم نول هم برای تغذیه بوبین کنتاکتور (A2) به آن وصل می‌کنیم. حال با تحلیل مدار می‌توان به‌راحتی به نحوه عملکرد آن دست‌یافت. با نصب قطعات و سیم‌کشی‌ها، برق را وصل می‌کنیم. تایمر و بی متال را تنظیم و درنهایت شستی مینیاتوری را به حالت ON (بالا) قرار می‌دهیم. سه فازی که وارد کنترل فاز شده‌اند موردبررسی قرار می‌گیرند و در صورت عدم مشکل، رله خروجی فعال می‌شود. برق خروجی از کلید مینیاتوری، وارد رله کنترل فاز و به‌واسطه فعال‌شده رله خروجی آن وارد بی متال می‌شود. ازآنجایی‌که جریان کشی بیش‌ازحد نداریم؛ کنتاکت های بی متال تغییر وضعیت نداده و برق موجود در کنتاکت بسته بی متال به پشت کلید گردان منتقل می‌شود. با گرداندن کلید، برق به پشت کنتاکت رله تایمر منتقل می‌شود. با رسیدن به زمان موعد، کنتاکت رله تایمر فعال‌شده و بوبین کنتاکتور برق‌دار می‌شود. ازآنجایی‌که جریان نول بوبین همواره وصل است؛ کنتاکتور فعال می‌شود و خروجی کنتاکتور برق را به مصرف‌کننده منتقل می‌کند.

سخن پایانی

این مقاله سعی داشت تا روش کار تایمر بادی و عقربه‌ای را برای پروژه‌هایی کاربردی و کوچک معرفی نماید. در پروژه‌های بزرگ‌تر از تعداد بیشتری از این تایمرها و قطع کننده‌ها استفاده می‌کنیم. شما علاقمندان می‌توانید با جستجو در فضای‌مجازی به مدارات مختلفی دراین زمینه دست‌یابید. همچنین برای پاسخ به سؤالات و ارائه نظرات کارشناسی می‌توانید از طریق بخش تماس با ما و یا ارائه نظر در ذیل مقاله با ما در ارتباط باشید. انرژی در دستان تو!