وظیفه کلید محافظ جان، شناسایی جریان نشتی در شبکه مصرف است. برای آشنایی بیشتر با این تجهیز، مقاله کلید محافظ جان چیست را مطالعه نمایید. بر همین اساس می توان گفت که یک کاربرد کلید محافظ جان، حفاظت از جان افراد در مقابل برق گرفتگی می باشد؛ اما انجام صحیح این عمل ملزم به انتخاب درست کلید محافظ جان است. بر همین اساس، در مقاله انواع کلید محافظ جان، به معرفی کامل این کلید ها پرداختیم. سوالاتی در خصوص کاربرد و الزامات استفاده از کلید محافظ جان برای مخاطبان وجود دارد که در این مقاله به طور مفصل به آنها پرداخته ایم. با ما همراه باشید.

1-  کاربرد کلید محافظ جان چیست و آیا می توان از آن به جای کلید مینیاتوری استفاده کرد؟

فیوز محافظ جان همواره در کنار کلید های مینیاتوری نصب شده و این مسئله باعث پرسش بالا شده است. کلید محافظ جان از نوع RCCB تنها می تواند با توجه به میزان حساسیت درج شده بر روی کلید، جریان نشتی را در زمان مناسب تشخیص داده و عمل قطع را انجام دهد. انجام این عمل بر اساس مقایسه جریان صورت می گیرد بر همین اساس، چنانچه ما اتصال دو فاز به یکدیگر یا اضافه جریان در مدار داشته باشیم؛ ملزم به استفاده از کلید مینیاتوری هستیم. کلید های مینیاتوری با استفاده از خاصیت حساسیت دمایی در بی متال خود و بوبین موجود، اضافه جریان و اضافه بار را تشخیص می دهند. حال این امکان فراهم است که از عضو ترکیبی این خانواده، یعنی محافظ جان های ترکیبی کمک بگیریم؛ RCBO ها کلید هایی هستند که هر سه مورد نشتی جریان، اتصال دو فازی و اضافه بار را مطابق با رنج جریانی کلید، پوشش می دهند. البته باید دقت داشت که چون از نظر هزینه ای، قیمت محافظ جان از کلید مینیاتوری بیشتر است؛ پس نیازی نیست که در جعبه تقسیم از کلید محافظ جان به جای کلید مینیاتوری در انشعابات استفاده کنیم زیرا وجود یک کلید محافظ جان مطابق با رنج جریان مصرفی برای حفاظت از کل شبکه کافیست اما لازم است به منظور حفاظت و تخصیص درست جریان مصرفی به مصرف کنندگان شبکه از کلید مینیاتوری استفاده شود.
انواع محافظ جان های موجود در بازار ایران را نشان می دهد :

انواع محافظ جان

 

2- آیا استفاده از کلید محافظ جان الزامی است؟

الزام استفاده از کلید محافظ جان به طور کامل و مستقیم در قانون نظام مهندسی ساختمان، مبحث 13 مقررات ملی ساختمان برای انواع ساختمان ها اعم از اداری، تجاری، مسکونی، کارگاهی و صنعتی قید شده است. همچنین در شیوه نامه شرکت توانیر بند 4-2-10 نیز استفاده از کلید حفاظت در برابر جریان نشتی یا همان RCCB برای کلیه ساختمان ها قید شده است. کلید محافظ جان انتخابی برای ساختمان های مسکونی واقع در شهر ها باید دارای تاییدیه بین المللی و استاندارد IEC61008 و ISIR6700 باشد؛ همچنین میزان حساسیت این کلید ها بر حسب جریان استاندارد انتخابی، باید حداکثر برابر با 30 میلی آمپر، غیر قابل تغییر و بدون تاخیر در زمان قطع باشد.
بهتر است بدانید که یک جریان 10 میلی آمپری برای انسان خطر آفرین بوده و جریان بیش از 30 میلی آمپر می تواند منجر به مرگ افراد شود؛ جریان 10 میلی احساس خفگی را ایجاد می کند، رنج بالاتر از آن انقباض عضلانی را به همراه دارد و در نهایت جریان 30 میلی و بیشتر توانایی ایجاد فلج عضلانی و مرگ را دارد.

الزام استفاده از کلید محافظ چان

3- نحوه عملکرد کلید محافظ جان چگونه است؟

 

کلید محافظ جان از دو بخش کلی تشکیل شده است. بخش اول شامل یک هسته و سه دسته سیم پیچ و بخش دوم شامل یک رله و بخش الکترونیک است. روش علمی که محافظ جان برای شناسایی جریان نشتی از آن بهره می برد؛ استفاده از قانون کیرشهف روسی می باشد. بر اساس این قانون که به قانون مجموع جریان نیز شناخته می شود؛ مقدار جریان ورودی به کلید باید با مقدار جریان خروجی کلید برابر باشد. در بخش اول یک کلید محافظ جان، سیم پیچ اول برای جریان اولیه ورودی، سیم پیچ دوم برای جریان ثانویه خروجی یا مصرفی بوده و سیم پیچ سوم نقش حسگر را ایفا می کند. مادامی که برآیند جریان ها صفر باشد؛ جریانی به سیم پیچ سوم القا نمی شود در نتیجه نشتی در سیستم نداریم. با وجود کوچکترین اختلافی (که عموما ناشی از اتصال فاز با بدنه دستگاه های برقی و از این قبیل موارد است) در جریان اولیه و ثانویه، جریان در سیم پیچ سوم القا شده و سیگنال جریان به رله ارسال می شود. با تحریک رله و مدار آن، برق قطع می شود. نام دیگر این هسته آهنی و سه سیم پیچ متصل به آن Toroidal هست و ترکیب آن با رله همان RCD معروف شده در بازار است. تصاویر زیر ساختمان کلید محافظ جان و نحوه عملکرد آن را به خوبی بیان می کنند:

نحوه عملکرد کلید محافظ جان

نحوه عملکرد کلید محافظ جان

همچنین می توانید با مطالعه ی مقاله ی تست محافظ جان از عملکرد صحیح کلید محافظ جان خود اطمینان یابید.

 

4- آیا کلید محافظ جان بدون ارت عمل می کند؟

چنانچه بخواهید کلید محافظ جان شما، در برابر اتصال غیر مستقیم برق نیز عمل نماید؛ لازم است تا ساختمان شما دارای سیستم ارت باشد. البته این بدان معنا نیست که وجود ارت به تنهایی عمل حفاظت را انجام می دهد یا اینکه اگر سیستم ارت وجود نداشته باشد؛ پس کلید محافظ جان کارایی ندارد. در واقع باید گفت که کلید محافظ جان و سیستم ارت به نوعی لازم و ملزوم یکدیگر اند. وجود هر دوی آنها بهترین حفاظت را ایجاد می کند و نبود هر کدام از آنها احتمال خطر جانی یا مالی (مانند آتش سوزی) را افزایش می دهند.
این احتمال وجود دارد که در بعضی شرایط، میزان جریان نشتی که از طریق بدنه دستگاه به زمین منتقل می شود؛ کمتر از میزان تعریف شده برای کلید محافظ جان ما باشد ( فرض کنید کلید محاف جان شما 30 میلی آمپری و میزان نشتی جریان شما 10 میلی آمپر باشد). در نتیجه کلید محافظ جان شما عمل نکرده و قطع برق انجام نمی شود. در اینجا وجود و کارایی سیستم ارتینگ خود را نشان می دهد و با فرآیند زمین کردن مسئله حل می شود. حال زمانی را در نظر بگیرید که ارت نداریم. با توجه به اینکه نحوه اتصال فرد با برق غیر مستقیم است ( بدنه وسیله برقی در تماس با فرد است) در نتیجه فرد دچار برق گرفتگی می شود. البته در تماس مستقیم فرد با برق کلید حتما عمل قطع را انجام می دهد.

 

امیدواریم با نوشتن این مقاله به بخشی از سوالات شما کاربران گرامی پاسخ داده باشیم. چنانچه در خصوص این مباحث یا مواردی از این قبیل سوالی داشتید می توانید آن را در بخش نظرات سایت وارد کرده یا در صورت نیاز از بخش ارتباط با ما، از طریق واتس آپ یا تماس تلفنی اعلام نمایید. کارشناسان مجموعه برق و انرژی با هدف افزایش رضایتمندی کاربران و مشتریان و در جهت اجرای شعار ” انرژی در دستان تو” آماده پاسخگویی به درخواست ها و سوالات شما هستند.